Zingend partij kiezen
Onze wereldpremière op 18 en 19 maart 2023 is achter de rug. En het was een succes! Tweemaal volle zaal, enthousiast en ontroerd publiek (en zangers). En nu hopen dat we het snel nog kunnen brengen, want de boodschap is actueler dan ooit…
Deze muziektheatervoorstelling van Brussels Brecht-Eislerkoor en Les Voix des Garennes omvat 34 strofes van een ballade van Bertolt Brecht. Zijn situatiebeschrijvingen zijn cynisch en ironisch. Wie zich laat meevoeren met ‘Der Zug’ merkt dat er veel subtekst in zit, de kern haal je er met ondertitels en vertaling niet zo maar uit.
Klik door naar dit document, en lees de 34 originele strofes met uitvoerige toelichting en links naar meer.
Kaaitheater, Brussel 18 en 19 maart 2023
Van harte welkom op de nieuwste productie van het Brussels Brecht-Eislerkoor (olv Lieve Franssen) i.s.m. Voix des Garennes (olv Juliette Van Peteghem), Vital Schraenen, Ictus, Christine Leboutte, Gina Cippola, Remork & Karkaba, Ubuntu, Forsiti’A en Eglantine Chaumont. Samen vormen we een geëngageerd collectief van professionelen en liefhebbers.
Zaterdag 18 en zondag 19 maart wereldpremière van dit muzikaal drieluik in De Kriekelaar!
Een project over hoop en wat er in de weg staat, met de zes fameuze ‘plagen’ van Bertolt Brecht als leidraad.
(Toneel)schrijver Bertolt Brecht had er na de Tweede Wereldoorlog zijn vragen bij. In zijn bittercynisch gedicht Der anachronistische Zug oder Freiheit und Democracy uit 1947 wijst hij op zes ‘plagen’ die de kop opnieuw opstaken. Tijdgenoot Paul Dessau gaf het gedicht een pompende beat en zette er een virtuoze pianopartij onder. In een eigentijdse koorzetting met 50 zangers (zowel professionelen als amateurs) zet het stuk de toon in dit muzikaal drieluik.
Daarna volg je een fanfare naar buiten, voor een ‘anachronistische optocht’ langs theatrale, plastische, dansende verbeeldingen van de plagen onderdrukking, melaatsheid, bedrog, domheid, moord en diefstal uit het gedicht van Brecht.
Terug in de zaal sluit de avond af met een hoopvol verhaal. Giovanna Marini schreef in 2019 een ballade over het Zuid-Italiaanse dorp Riace dat 450 vluchtelingen gastvrij onthaalde en juist daardoor weer opleefde.
Reserveren en tickets via Kaaitheater.
Ja, afgelopen 2 jaren waren wel heel bijzonder.
Hoewel ons lijflied ‘Ons koor zwijgt niet’ is (geschreven voor onze 30e verjaardag, op de melodie van ‘Auf den Strassen zu singen‘) was dat de laatste tijd niet eenvoudig.
En nu mag het weer, oef. Dat wil zeggen dat we volop of opnieuw van start kunnen gaan met onze nieuwe koorprojecten. Zin om mee te zingen?
Er is onze productie ‘Der anachronistische Zug oder Freiheit und Democracy‘ waarover we eerder al schreven.
Er is ook de prille opstart van een heuse Belgische Brecht-Eisler Academie. Daarover later meer.
Het Brussels Brecht-Eislerkoor heeft een nieuw stuk op stapel staan. We hopen er uiteindelijk in januari 2023 mee naar buiten kunnen komen. Het koppelt de wereld van nu aan een satirisch gedicht uit 1947 van Bertolt Brecht. Eigenzinnig, vervreemdend, creatief. Onze actualiteit wordt gespiegeld aan grauwgrijze herinneringen. Het is anachronistisch, je tijdsbesef wordt getart. De oorspronkelijke titel luidt “Der anachronistische Zug oder freiheit und democracy”.
‘Der Zug’ verleidt je om een eigentijdse blik te werpen op zes plagen die de wereld tergen: onderdrukking, moord, melaatsheid, domheid, diefstal en bedrog. Met zijn tegentijdse vertelling jongleert Bertolt Brecht met onze agenda, zijn gedicht weerkaatst de tijdgeest via een verwrongen verleden. Wie hunkert er nu niet naar meer vrijheid en democratie? Daarover wil Brecht ons laten nadenken.
Willen we consument of producent van democratie zijn? Laten we onze stem verstommen of leren we politici naar ons te luisteren in plaats van andersom? Zijn we solitair of solidair? Volgen we de macht der gewoonte of maken we er een nieuwe gewoonte van om de macht te bevragen? Zwijgt de meerderheid? Over dat soort vragen kunnen we nadenken in het kader van #BeterNaCorona.
No cuts, no profit
tax havens
no benefits,
just health above all, fair pays and material
No cuts no profits
tax havens nor benefits
just care for all
each and every body and soul.
Flatten the curve of profit
once for all,
make health come first
first and above it all!
Flatten that curve of profit
flatten that curve once for all.
See us rise
rise
and pass it on.
(waarom revolteren ze niet?) – Een triptiek van het Brussels Brecht-Eislerkoor
De setting – In het centrum van Brussel staat een rij verwaarloosde en ongezonde sociale woontorens die binnenkort tegen de grond gaan: het zijn de vijf blokken van de Papenvest. De huidige bewoners moeten plaatsmaken voor een koopkrachtiger publiek.
Het Brussels Brecht-Eislerkoor vertolkt de verwarring en de verwachtingen van de bewoners. Tenminste dat is onze betrachting. Het vroeg drie jaar onderzoek om deze kritieke situatie te begrijpen en om te peilen naar wat de bewoners denken en doen.
En zo is ‘Melancholie aan de 5 blokken’ ook een stuk over verzet geworden. Het is van alle tijden. Wie fout behandeld wordt, vernederd, als minderwaardig weggezet, die zoekt naar manieren om recht te eisen, te dikwijls alleen, te dikwijls stilzwijgend, en daardoor blijft dat verzet dikwijls ook onzichtbaar. Maar het verzet is er wel. Souterrain, ondergronds zit het samen, maar steeds vaker komt het naar buiten. En eigenlijk, zo blijkt nu, mag het vraagteken uit de titel weg.
Over de Papenvest – de maquette zegt iets maar lang niet alles…
Daar staat ze dan, de maquette… Zo zal de Papenvest er straks dus uitzien. Straks, dat is over tien jaar. Nu wonen hier nog altijd enkele honderden gezinnen in 5 appartementsgebouwen met meer dan 300 sociale woningen. Zij willen weten hoe het hen zal vergaan en waar ze terechtkomen wanneer de 5 blokken gesloopt worden. Daarvoor zijn ze naar hier gekomen, naar de sportzaal tussen de 5 blokken. Want de huiseigenaar, de architecten èn de burgemeester van Brussel zullen weer wat uitleg geven.
Dinsdag 22 oktober. ‘s Ochtends stond de maquette nog in het stadhuis, waar burgemeester Close audiëntie verleent aan een beperkte pool van journalisten. Nu staat het schaalmodel van de wijk met de nog te bouwen woonblokken hier achterin de sportzaal aan de Papenvest, terwijl vooraan de informatievergadering begint.
Close houdt de communicatie strak in handen: ‘geen enkele stad, geen enkele gemeente in België bouwt zoveel publieke woningen als Brussel. Wij investeren 75 miljoen. Wij doen dat omdat het moet vooruitgaan’. Steekt Brussel er echt zo bovenuit? Dat zou nog eens moeten nagegaan.
De 5 blokken moeten weg, vanaf 2022 begint de sloop. Over tien jaar is het nieuwe wooncomplex klaar. Om uit te maken hoe dat wooncomplex er zal uitzien, is een wedstrijd georganiseerd. De winnaar is de groep Team5+, een combinatie van twee architectenbureaus (MDW uit Brussel en LAN uit Parijs), een landschapsbureau (COLOCO), een ingenieursbureau (Greisch) en een studiebureau (Matriciel).
Hier in de sportzaal leggen de architecten uit hoe ze hun voorstel hebben opgevat. Uit Parijs zijn Benoît Jallon en Maxime Enrico van LAN overgekomen. Ze zeggen dat ze hebben bestudeerd hoe het is om in Brussel te wonen. Daarvoor hebben ze vooral naar de bestaande gebouwen gekeken. De 5 blokken van de Papenvest passen absoluut niet in het stadscentrum, vinden ze, zij willen een nieuwe wijk maken die zo natuurlijk mogelijk aanvoelt. In hun betoog gaat het niet over de sociale kant van de wijk, kennelijk hebben ze die niet bestudeerd. Nochtans is die informatie beschikbaar. Bravvo, een dienst van de stad, maakte in 2015 een ‘diagnostiek’ waaruit bleek dat in dit Westelijke deel van het stadscentrum de armste wijken van het hele Brusselse Gewest liggen. Die informatie valt ook in de Wijkmonitor na te trekken. Speelt dat dan geen enkele rol als je een heel stadsdeel onderhanden neemt?
Belangrijke technische informatie komt van Bernard Van Damme van het Brusselse bureau MDW. Hij toont welke nieuwe gebouwen er komen en wie er zullen wonen. Het nieuwe woonblok naast het Jacques Brel-plein (blok-A op de illustratie) wordt eigendom van de Grondregie van de stad. Daar komen middenklassewoningen. In het woonblok-B (van de Brusselse Woning) komen 161 sociale woningen (‘voor 440 bewoners’) in 9 gebouwen die rond een binnentuin zijn geschikt. Onder dit sociale woonblok komt een ondergrondse parking. Daarnaast komen een openbare plaats met een sportzaal (blok-D) en een gebouwtje met gemeenschapsruimten (blok E) en aan de Onze-Lieve-Vrouw-van-Vaakstraat ten slotte, in het Zuiden van de site, komt een woonblok (blok-C) met gemengde sociale en middenklassewoningen.
De werf zou in 2022 starten en zal in fazen verlopen. Hoe precies, blijft onduidelijk. Het was al bekend dat er eerst twee blokken worden gesloopt. Het zijn de blokken die het dichtst bij de Dansaertstraat staan (op de plaats waar het nieuwe blok-A zal worden gebouwd). Deze blokken worden nu al leeggemaakt. Hun bewoners moeten naar andere appartementen van de Brusselse Woning verhuizen. Maar de bewoners van de drie andere blokken blijven langer aan de Papenvest wonen. Zij zullen namelijk verhuizen naar de nieuwe gebouwen op deze site. Maar hoe kan dat als er eerst een nieuw blok voor de Grondregie (met middenklassewoningen) wordt opgetrokken? Daarover moeten de bouwheren (de Brusselse Woning en de stad Brussel) meer uitleg verschaffen.
Vooral burgemeester Close benadrukte dat er na de bijeenkomst van 22 oktober nog meer info-vergaderingen zullen volgen, ook voor de buren. Zo zou iedereen kunnen ‘participeren’. Die participatie komt een beetje laat. Tijdens de wedstrijd zijn twee bewoners een keer naar een technische commissie uitgenodigd, dat was alles. De vraag is ook of de huurdersraad (CoCoLo) nog bestaat en samenkomt? Daar is een jaar geleden, rond de gemeenteraadsverkiezingen, gevochten om postjes. En dan nog: over de kern van het dossier is al lang binnenskamers door de bouwheren beslist. Waarover zullen bewoners en buren zich dan nog mogen uitspreken? Over de binnentuin in het sociale woonblok, zei een architect. Maar zullen bewoners en buren ook echt kunnen beslissen? Dat valt allemaal dus af te wachten.
Als het optreden van burgemeester Close een indicatie is, dan blijft de participatie beperkt tot eenrichtingsverkeer. Close heeft het moeilijk om mensen te laten uitpraten en te luisteren naar wat ze zeggen. Als doorwinterd politicus praat hij iedereen plat en durft hij mensen en public te kleineren en de mond te snoeren.
Maar wie in de sportzaal goed luisterde, weet dat de echte experten van de 5 blokken niet de architecten en de technocraten zijn maar in de eerste plaats de bewoners zelf. Iemand vroeg waarom de 5 blokken niet gerenoveerd worden, ‘zoals de 2 blokken van Potiers’. Terechte vraag, want deze gebouwen zijn even oud als de 5 blokken van de Papenvest en van hetzelfde architectenbureau. Tijdens de discussie die volgde, hoorde je enkel Close die een microfoon in handen hield. Hij antwoordde niet op de vraag. Hij herhaalde enkel dat de Papenvest gerenoveerd moet worden. ‘Gerenoveerd’ inderdaad, terwijl het om een sloop-en-nieuwbouw-operatie gaat. Rond de maquette vielen andere opmerkelijke opinies te horen. Nogal wat mensen vinden dat de toekomstige woonblokken er uitzien als cellenblokken van een gevangenis, omdat ze opgevat zijn als gesloten ilôts.
Tenslotte blijkt de verhuis uit de twee torens die het eerst zullen sneuvelen, nu al serieuze problemen te geven. Enkele tientallen huurders zouden al naar Het Rad zijn verhuisd, een nieuw gebouw van de Brusselse Woning op de hoek van de Radstraat en de Priemstraat tegenover het treinstation Kapellekerk en het vroegere cultuurcentrum Recyclart. Maar, zei iemand in de sportzaal, ik heb ook daar een uur vastgezeten in een lift. (Waarop Close, gevat als hij is, antwoordde: ‘ook in de gebouwen aan de Rooseveltlaan valt al eens een lift in panne’).
Erger nog is dat mensen die verhuisd waren naar Neder-Over-Heembeek na enkele dagen zijn teruggekeerd naar de sociale woning die ze tot voor kort betrokken aan de Papenvest. Op hun nieuwe adres bleek er zo’n probleem te zijn met bouwmateriaal en vocht dat de kinderen ziek werden. ‘Er wordt nu gesquat aan de Papenvest’, aldus Close. Wie dan wel aan het squatten mag zijn en waar, is alweer onduidelijk. Close: ‘we hebben een budget uitgetrokken om bewaking te voorzien’. Zodat ook die kwestie weer is opgelost.
Brussels Brecht Eislerkoor 